تا به حال درباره زایمان در آب شنیده‌اید یا مطلبی خوانده‌اید؟ آیا می‌دانید در دنیای پیشرفته روش‌های جایگزین متعددی برای زایمان ابداع شده که بی‌خطر و بدون درد است؟
ترس از درد زایمان از مهم‌ترین علت‌های امتناع زنان از زایمان طبیعی در كشورمان است. علاوه بر ترس از درد زایمان، باورهای نادرست از روند زایمان نیز باعث پناه بردن و اصرار زنان باردار به سزارین می‌شود. آگاهی زنان باردار از شیوه‌های تسكین درد زایمان بسیار اندك است و اغلب آنها به عنوان تنها جایگزین، عمل جراحی سزارین را انتخاب می‌كنند.
بر طبق آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، شیوع سزارین در ایران به‌طور متوسط سه برابر بیشتر از آمارهای جهانی است و روندی صعودی دارد. این در حالی است كه امروزه در كشورهای پیشرفته برای كاهش عمل سزارین برنامه‌ریزی امروزه از روش‌های علمی كه می‌تواند درد را به حداقل برساند، بدون اینكه مادر یا جنین دچار عارضه خاصی شوند، استفاده می‌کنند.
موفق‌ترین روش
از موفق‌ترین روش‌های زایمان طبیعی، زایمان در آب است كه به عنوان یك روش غیرتهاجمی و غیردارویی و طبیعی همراه با كاهش چشمگیر درد زایمان مطرح است. اثر بی‌وزنی آب باعث ایجاد فشار یكسان بر تمام اعضای بدن و كاهش انرژی از دست رفته می‌شود.
در بررسی‌های انجام شده در كشورهای توسعه یافته، در این روش برخلاف سایر روش‌ها كه به كمك بی‌حسی انجام می‌شود، درد زایمان كاهش یافته و آپگار نوزاد (ارزشیابی وضعیت سلامت عمومی نوزاد) نیز بهتر است. در این روش، روند طبیعی زایمان حفظ شده، طول‌مدت زایمان كاهش چشمگیری پیدا می‌كند و از سوی دیگر، به آمادگی قبلی مادر از نظر تكنیك‌ها و تمرینات تنفسی در ماه‌های آخر بارداری نیازی وجود ندارد و زایمان با آموزش كوتاه‌مدت، امكانپذیر است. در این روش میزان استفاده از داروهای مسکن به مراتب كمتر خواهد بود. در حین انجام زایمان در آب، عامل زایمان، عملكردی به مراتب سهل‌تر از زایمان روی تخت داشته و از میزان مداخلات پزشكی حین زایمان كاسته خواهد شد. كاهش صدمات كانال زایمانی و نیاز كمتر به اپیزیوتومی (برش ناحیه پرینه مادر برای تسریع خروج جنین) از دیگر مزایای این روش است كه به كاهش تروما (ضربه و آسیب) به نوزاد منجر می‌شود. حركات آزادانه مادر در آب و شركت فعالانه او در امر زایمان و ورود ملایم نوزاد، از دیگر فواید این روش محسوب می‌شوند.
آثار آرامش‌دهنده آب باعث كاهش اضطراب و ترس مادر می‌شود كه این خود باعث كاهش درد زایمان نیز می‌شود. كاهش درد، منجر به ذخیره انرژی مادر شده كه در مرحله دوم زایمان (مرحله خروج جنین) بسیار كمك‌كننده خواهد بود.
مشكلات تغذیه با شیر مادر پس از زایمان، در این روش كمتر است. نتیجه تحقیقات مختلف درباره زایمان در آب در كشورهای اروپایی، اسكاندیناوی و آمریكایی، مثبت ارزیابی شده و در این كشورها به طور رسمی از سال 1991 تاكنون به كار گرفته شده است.
تاریخچه زایمان در آب
در قرن ششم پیش از میلاد، ارسطو نتیجه گرفت که آب اولین ماده اصلی حیات است. وی معتقد بود که دانه هر چیزی «ذات مرطوب» دارد. به هر حال بعد از سده 1700 بود که دانشمندان به ارزش و خواص آب درمانی پی برده و آن را بیان کردند. به نظر می‌رسد که زایمان در آب قبل از ظهور پزشکان و بیمارستان‌ها انجام می‌گرفته، اگرچه این موضوع با مدرک تایید نشده است. هر کجا که آب وجود داشت، به خصوص آب گرم، زنان از آن جهت تسکین دردهای زایمانی استفاده می‌کردند.
اولین زایمان مدرن در آب ثبت شده، در سال 1803 در فرانسه انجام شد. این مورد که در مجله انجمن پزشکی فرانسه تشریح شده است، گزارش می‌کند که یک خانم باردار که حدود 48 ساعت درد کشیده و مستاصل شده بود، جهت بهبودی موقت به علت زایمان مشکلش به یک حمام آب گرم پناه برد. جالب اینکه بعد از فقط چند لحظه، نوزاد آن‌قدر سریع به دنیا آمد که مادر فرصت خروج از آب پیدا نکرد و بنابراین نوزاد متولد شد. به دنبال آن گزارش‌های متعددی از زایمان در آب در نقاط مختلف دنیا پخش شد تا اینکه در اتحاد شوروی در سال 1960 زایمان در آب با مدرک تایید شد.
زایمان در آب در گوشه و کنار جهان
یکی از اولین افرادی که درباره زایمان در آب مطالعات و كار کلینیکی زیادی داشته، پزشک فرانسوی به نام دکتر مایکل ادنت، رییس بخش جراحی در یک بیمارستان، در پی‌تی‌ویرز فرانسه بود. با آماده کردن زنان در یک وان آب گرم جهت زایمان، ادنت به آنها راحتی و آرامشی بیشتر از آنچه در گذشته می‌شناختند، عطا کرد.
بسیاری از زنانی که جهت زایمان به پی‌تی‌ویرز مراجعه می‌کردند درباره زایمان در آب چیزی نشنیده بودند اما وقتی وان پر از آب گرم را می‌دیدند، تعداد زیادی از آنها تمایل به استفاده از آن پیدا می‌کردند. مایکل دانت در کتابش «تولدی دوباره» می‌نویسد:
«بعضی از زنان که در طول بارداری تمایل زیادی به بودن در آب داشتند، در طی زایمان بیشتر از قبل به سوی آب کشیده می‌شوند و کسانی که با آب و شنا کردن مانوس نیستند، به محض اینکه درد زایمان شروع می‌شود، این زنان نیز به سرعت به سمت وان حرکت می‌کنند، مشتاقانه داخل آن می‌شوند و نمی‌خواهند آن را ترک کنند.»
استفاده از آب گرم برای زایمان ممكن است به نظر ابتدایی و جدید برسد، اگر چه از نظر تاریخی، استفاده از اكثر مداخلات مامایی مثل بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال، مخدرها و فورسپس‌ها در مقایسه با آن تازه هستند ولی استفاده از آب باید به‌عنوان یكی از كم‌خطرترین مداخلات در نظر گرفته شود.
زایمان در آب، انتخاب جالب توجه زنانی است که می‌خواهند زایمان طبیعی بدون مداخله پزشكی داشته باشند. عاملین زایمان در آب اعم از پزشكان و ماماها ارزش زیادی برای روند طبیعی زایمان قایل هستند. آنها به نوزاد به‌عنوان یك موجود كاملا هوشیار كه شایسته مراقبت عالی در هنگام تولدش است، احترام می‌گذارند.
البته توجه به این نكته مهم است كه زایمان با اینكه یك روند فیزیولوژیك و طبیعی است ولی به‌طور كامل قابل پیش‌بینی نیست و ممكن است شرایطی به وجود آید كه نیاز به مداخلات پزشكی ضرورت یابد.
مزایای زایمان در آب برای نوزاد
• ورود ملایم و آسان‌تر نوزاد به محیط خارج از رحم
• ایمن‌تر بودن در مقایسه با روش‌های دیگر
• ایجاد یك محیط حد واسط و جلوگیری از برخورد نوزاد با استرس‌های ورود ناگهانی به محیط خارج از رحم
• كاهش ضربه
• كاهش نیاز به تحریك‌های تهاجمی جهت شروع تنفس
• استفاده بهتر و سریع‌تر از شیر مادر.
مزایای فیزیولوژیک زایمان در آب برای مادر
• كاهش چشمگیر درد
• افزایش انقباضات موثر
• افزایش گردش خون و اكسیژن‌رسانی رحم
• كاهش هورمون‌های استرس
• كاهش تحریكات حسی
• نیاز كمتر به اپیزیوتومی (برش میان دو راه)
• كاهش مداخلات پزشكی از جمله سزارین
• كاهش نیاز به مسكن‌ها و ضد دردها
• كاهش قابل‌توجه طول مدت زایمان
• افزایش آستانه درد
• ذخیره انرژی و جلوگیری از هدررفتن انرژی مادر جهت مرحله دوم زایمان
• كاهش خفیف فشارخون
• كاهش فشار بر بزرگ سیاهرگ زیرین
مزایای روانشناختی زایمان در آب برای مادر:
• احساس سبك‌وزنی و شناوری و توانایی تحرك بیشتر و قابلیت قرارگرفتن در وضعیت‌های مختلف
• تجربه مثبت و مفید زایمان
• افزایش قدرت تسلط بر خویش و استقلال
• مشاركت فعال در روند زایمان
• كاهش ترس و خشم و اضطراب
• افزایش سطح خودآگاهی و هوشیاری در حین زایمان
• افزایش حس پذیرش نوزاد
• آثار آرام‌بخش، اطمینان‌بخش و لذت‌بخش آب
• افزایش ارتباط متقابل مادر و كودك
• توانایی بالاتر تمركز در آب
منبع:سلامت
