همه ی ما می خواهیم فرزندانمان حرف شنو باشند . وقتی فریاد می زنیم كه بایست ! نرو وسط خیابان ؛ توقع داریم كودكمان اطاعت كند . یا اگر به او می گوییم كه برو مسواك بزن ، یا بخواب ، توقع داریم بدون هیچ حرفی این كار را انجام دهد .خیلی اوقات ، وادار كردن بچه ها به این كه رفتار شایسته ای داشته باشند مشكل است . روش " هر چه می گویم همان است " كه بیشتر والدین به آن متوسل می شوند ، معمولاً بی فایده است .خوشبختانه روش هایی برای اداره رفتار بچه ها وجود دارد كه بدون برخورد ، بدون اشك و قهر ، فریاد ، كتك كاری ، یا توهین ِ زبانی است . در این مبحث سعی كرده ایم اصولی را ارائه دهیم كه عمل به آنها به شما و فرزندتان كمك می كند تا به هدف مطلوب برسید . شروع واقعی این گونه تربیت ، از سال های آغاز كودكی است .
به خاطر داشته باشید كه در سنین پیش دبستانی ، بچه ها كارهای عادی روزمره و مهارت نظم و انضباط را كه لازمه ی زندگی است ، به راحتی یاد می گیرند . برای تسلیم كردن كودكان روشی كلی وجود دارد كه در همه ی شرایط ، مفید است . آن را یاد بگیرید و بعد در زمینه های مختلف امتحان كنید .
1 – برخورد مثبت داشته باشید
به رفتار مناسب فرزند خود توجه كنید و در همان لحظه از آن تعریف كنید . سپس از او درخواست نمایید ( یا او را راهنمایی كنید ) تا فعالیت بعدی را انجام دهد . در این روش برای هر كاری كه كودك درست انجام می دهد امتیازی قائل شوید ، به نوعی كه گویی جادویی در كار است ، او به طور باور نكردنی ، درخواست های بعدی را اجابت می كند. به طور مثال به او بگویید :
- آفرین كه یك لیوان شیر خوردی . حالا بیا كمی تخم مرغ بخور .
- خیلی خوب مسواك زدی . حالا بیا لباس خوابت را بپوش .
2 – برای كنترل او به نرمی رفتار كنید
هر گاه ازكودك خود خواهشی دارید ، به سمت او بروید و به نرمی او را لمس كنید . به طوری كه حضور شما تقریباً موافقت كودكتان را ضمانت كند . اكنون درست در جایی هستید كه فرمان شما به یك عمل تبدیل می شود .شما می خواهید فرزندتان میز را بچیند ، اگر با فریاد از او بخواهید كه از آن طرف خانه بیاید و میز را بچیند ، حتماً مؤثر نخواهد بود ؛ بهتر است نزد او بروید و آنچه كه می خواهید به او بگویید ، سپس با او به آشپزخانه بروید .هنگامی كه خواهر و برادر مشغول نزاع و درگیری هستند ، نباید با داد و بیداد دعوا را متوقف كنید . به جای آن ، به طرف آنها بروید و صحبت كنید . خیلی اوقات همین آرامش شما برای ساكت كردن بچه ها كافی است .
اگر می خواهید موافقت كودك خود را جلب كنید كمتر از " نه مؤكد " استفاده كنید و حتی المقدور از حبس كردن او در اتاقش خودداری نمایید .
3 – فرزند خود را دوباره راهنمایی كنید
فرزند خود را به سمت رفتار پسندیده هدایت كنید . اگر او به چیزی دست می زند كه نباید دست بزند ، به او بفهمانید كه دقیقاً چه چیزهایی را می تواند لمس كند یا بردارد . اگر او روی مبل بالا و پایین می پرد ، به جای اینكه او را سرزنش كنید ، جایی را كه می تواند جست و خیز كند به او نشان دهید .
4 – اشیاء مخرب را از دسترس كودك دور كنید .
اگر فرزندتان روی دیوار رنگ آمیزی می كند ، مداد رنگی را از دسترسش دور كنید و برایش توضیح دهید كه چطور می تواند از مداد رنگی به درستی استفاده كند .
5 - عزت نفس كودكان را از بین نبرید .
اگر فرزند خردسالتان روی میز ایستاده و می خواهید او را پایین بیاورید ، به او بگویید " اجازه نداری روی میز بایستی ، خودت پایین می آیی یا من كمكت كنم ؟ " در این صورت شما به نوعی ناتوانی های او را مهار می كنید و اعتماد به نفس از شما به فرزندتان انتقال می یابد .
6 – فرزند خود را برای حضور در جمع آماده كنید
اگر فرزند شما در حضور دیگران بد رفتاری كند ، باعث خجالت شما می شود و افرادی كه شاهد خرابكاری او هستند رنجیده می شوند . در این زمان اگر به او بگویید " ساكت بنشین " ، معمولاً رفتارش بهبود نمی یابد .قبل از هر وضع جدیدی همچون سوار شدن به هواپیما یا حضور در جشن تولد ، موقعیت را برای او شرح دهید و انتظارات واقعی خود را بیان كنید . به طور مثال بگویید :وقتی سوار هواپیما می شویم ، در آنجا صندلی مخصوص خودت را داری و باید كمربندت را ببندی . می توانی كتاب بخوانی ، چیزی بخوری یا با اسباب بازی كوچكی بازی كنی .وقتی فردا به جشن تولد می رویم ، از تو انتظار دارم شلوغ نكنی و هنگامی كه دوستت كادوهایش را باز می كند ، بنشینی و تماشا كنی .
7 – به كودك كمك كنید كه كمی جلوتر را ببیند .
بچه ها در هر موقعیتی كه قرار دارند ، رویدادهای بعدی را نمی بینند و فقط در لحظه زندگی می كنند . برای همین ، هنگام گــذر از مرحله ای دیگر ، دچار مشكل می شوند . بنا براین بهتر است هنگامی كه می خواهید او را از جایی كه دوست دارد به جای دیگری ببرید ، ابتدا پنج دقیقه قبل او را مطلع كنید كه تا چند لحظه دیگر باید اینجا را ترك كنید . اگر بی خبر دست او را بگیرید و به جای دیگری ببرید باعث آزار او می شوید .
8 – از جایی كه برای او مشكل ساز است دور شوید
اگر هر بار با كودكتان به سوپر ماركت رفتید و با مشكلاتی روبرو شدید ، زمانی به آنجا بروید كه كسی از او نگهداری می كند . بهتر است مدت یك ماه به او فرصت دهید و او را همراه خود به خرید نبرید ، این مدت ، زمان مناسبی است كه این چرخه ی منفی بشكند و به شما و فرزندتان اجازه دهد كه روال عادی پیدا كنید .
9 – كودكتان را به جای دیگری ببرید
اگر در رستوران هستید و او بهانه گیری می كند ، كودكتان را بردارید و از آنجا خارج شوید . اغلب بیرون رفتن و انتقال او به جایی دیگر ، باعث آرامش او می شود .كارهای روزمره را به طور منظم انجام دهید . لباس پوشیدن ، مسواك زدن ، باز كردن در ، تمیز كردن اسباب بازیها ، رفتن به رختخواب ، همه ی اینها مجموعه ای هستند كه رویدادهای مهم روزانه محسوب می شوند. شما می خواهید فرزندتان هر یك را با موفقیت پشت سر بگذارد و در گذر از هر مرحله ، رفتار مناسبی داشته باشد . اما ممكن است رفتارهای منفی مثل فریاد زدن نیز به سرعت در روال عادی روزمره جای بگیرد .
10 – در هر مرحله او را راهنمایی كنید
دقت كنید كه هر یك از مراحل رشد كودكتان در كارهای روزمره پنهان شده است . او به تدریج می تواند كفشهایش را بپوشد و یا به حمام برود . شما نخست باید او را از لحاظ فیزیكی ( در هر مرحله انجام امور روزانه ) راهنمایی كنید و بعد فقط نظاره گر باشید .مثلاً به او بگویید : " من نمی توانم لباست را دربیاورم ؛ اما تو را تماشا می كنم كه چطور این كار را می كنی ."
11 – گاهی بعضی امور را به كودك یادآوری كنید
بچه ها به راحتی ممكن است چیزی را فراموش كنند . این وظیفه شماست كه بعضی موارد را به آنها تذكر دهید . مثلاً اگر كودك شما فراموش كرد به دستشویی برود . باید با مهربانی به او بگویید " وقت دستشویی" رفتن است . یك كلمه ی یاد آوری برای او بسیار مفید خواهد بود .
12 – هنگام فرمان دادن به كودك ، از دستورات واضح و روشن استفاده كنید
به جای اینكه بگویید " اتاقت را مرتب كن " بهتر است به مورد مشخصی اشاره كنید . یعنی بگویید كتاب ها را در قفسه آبی ، و اسباب بازی ها را در قفسه پایینی بگذار. هر قدر فرمان های شما واضحتر باشد پذیرفتن آنها برای كودك آسانتراست .
13 – علت انجام هر كاری را برای كودك توضیح دهید
1 ) همانطور كه شما و فرزندتان در حال مسواك زدن هستید ، برای آگاهی او توضیح دهید كه چه كار می كنید و چرا . مثلاً بگویید : " ببین من خمیر دندان را به تمام دندانم می رسانم . می خواهم همه ی جوجوهایی كه آنجا زندگی می كنند را در بیاورم . حالا با آب ، دهانم را می شویم ، غرغره می كنم و بعد آب دهانم را بیرون می ریزم . بیا با هم این طوری مسواك بزنیم
منبع- کرکبود
