يد چيست؟
يد يک ماده معدني کم نياز و ضروري است که يکي از اجزاء مورد نياز براي عملکرد صحيح غده تيروئيد مي باشد.
در هورمون هاي تيروکسين و تري يدو تيرونين يافت مي شود. اين هورمون ها اعمال متابوليکي مختلفي را به عهده دارند که شامل سوخت و ساز چربي ها ، کربوهيدرات و پروتئين، تکامل در رشد و توليد مثل، مصرف اکسيژن و تنظيم ميزان متابوليسم پايه است.
عملکرد يد:
تقريبا 60 درصد کل مخزن يد بدن غده تيروئيد مي باشد. 40 درصد باقيمانده در خون، تخمدان و ماهيچه يافت مي شود. يد اعمال زير را در بدن انجام مي دهد:
* سلامت پوست ، مو ، ناخن و دندان
* تنظيم سرعت سوخت و ساز بدن
* تنظيم متابوليسم سلولي( تبديل غذا به انرژي)
* تقويت بافت پيوندي
کمبود:
کمبود يد در افرادي که در نواحي مختلف کوهستاني دنيا و مصب رودخانه ها زندگي مي کنند، ديده مي شود، زيرا در اين مناطق يد خاک کم مي باشد، در نتيجه محصولات کشت شده در اين مناطق نيز داراي يد کمي مي باشد. گاهي کمبود در افرادي که در زمين هاي پست زندگي مي کنند نيز، به دليل مصرف بالاي مواد گواتروژن ديده مي شود. گواتروژن ها موادي هستند که به طور طبيعي در غذاها يافت مي شوند و جذب يد و يا به کارگيري يد توسط بافت ها را دچار اختلال مي کنند. از مواد غذايي گواتروژن مي توان به کلم، شلغم، روغن کانولا، بادام زميني ، کاساوا و سويا اشاره کرد. گواتروژن ها توسط حرارت دادن( پختن و کباب کردن) غذا غير فعال مي شوند.
علايم کمبود:
- خواب آلودگي ، بي حالي و سستي (سطح پايين تيروکسين)
- گواتر( غده تيروئيد بزرگ شده، حالتي که بيش از 200 ميليون نفر در سطح جهان به آن مبتلا هستند.)
- اضافه وزن
- بيماري هاي کيست تخمدان
- خارش، جوش و زخم هاي پوستي
- مشکلات معدي – روده اي
- کرتينيسم در نوزادان (فقط در کمبودهاي بسيار شديد در دوران بارداري). در اين بيماري عدم رشد فکري – ذهني و کوتولگي ديده مي شود. در حال حاضر در کشورهاي پيشرفته به منظور تعيين سطح هورمون تيروئيد، نوزادان به طور روتين غربالگري مي شوند. اخيرا کشورهاي در حال توسعه نيز اين عمل را انجام مي دهند. کودکاني که کمبود دارند، ممکن است دچار کم خوني ناشي از کمبود يد باشند.
عوامل موثر در قابليت دسترسي:
يد از سه طريق وارد بدن مي شود:
1- از منابع غذايي و جذب در روده،
2- با استعمال موضعي يد و از طريق پوست،
3- از طريق استنشاق يد از بخارهاي يد توليد شده به عنوان محصولات فرعي در فعاليت هاي کارخانه. بخار يد از مواد شوينده اي که در فرآيندهاي ميکروب زدايي مورد استفاده قرار مي گيرد و يا از اشتعال سوخت هاي فسيلي مانند آن چه در موتور اتومبيل رخ مي دهد، ساتع مي شود.
منبع اصلي يد در کشورهاي غربي شير مي باشد؛ چرا که استفاده از يدوفورس که به عنوان شوينده و ضدعفوني کننده تجهيزات در فرايند محصولات لبني استفاده مي شود، موجب بالا رفتن سطح يد در مواد لبني مي شود. البته اين موضوع در دهه 70 موجب نگراني زياد مسئولان، مبني بر منع ادامه استفاده از اين مواد شوينده شد.
منابع غذايي يد:
عليرغم آن که خيلي از غذاها يد ندارند، اما مصرف يک قاشق چاي خوري نمک يد دار، مقدار يدي بيشتر از آنچه براي نيازهاي فيزيولوژيکي بدن لازم است را فراهم مي کند.
از ديگر منابع غذايي مي توان به آب آشاميدني، غذاهاي دريايي( جلبک دريايي، حلزون خوراکي، خرچنگ، ماهي آب شور و ساردين) و لبنيات آلوده شده به مواد ضدعفوني کننده حاوي يد اشاره کرد.
يد موجود در سبزيجات و ميوه ها، به ميزان يد موجود در خاکي که در آن روييده اند، بستگي دارد.
مقدار يد موجود در بعضي غذاها
ماده غذايي
مقدار ماده غذايي
مقدار يُد موجود
نمک يد دار
يک قاشق چايخوري
400 ميکروگرم
ماهي
90 گرم
145 - 104 ميکروگرم
نان تهيه شده با فرايند معمولي
يک برش
35 ميکروگرم
پنير خانگي(کتاژ) 2 درصد چربي
نصف ليوان
71 – 26 ميکروگرم
ميگو
90 گرم
37 – 21 ميکروگرم
تخم مرغ
يک عدد
26 – 18 ميکروگرم
پنير چدار
30 گرم
23 – 5 ميکروگرم
گوشت گاو چرخ کرده
30 گرم
8 ميکروگرم
مقدار مورد نياز:
DRI ( دريافت هاي روزانه مرجع) براي يد در ذيل آمده است:
گروه سني
مقدار دريافت روزانه
نوزادان 6 – 0 ماهه
110 ميکروگرم در روز
نوزادان 12 – 7 ماهه
130 ميکروگرم در روز
کودکان 8 – 1 ساله
90 ميکروگرم در روز
نوجوانان 13 – 9 ساله
120 ميکروگرم در روز
بزرگسالان( مرد و زن)
150 ميکروگرم در روز
دوران بارداري
220 ميکروگرم در روز
دوران شيردهي
290 ميکروگرم در روز
مسموميت:
دريافت بيش از حد و دائمي يد مي تواند با عملکرد غده ي تيروئيد تداخل نمايد. همچنين باعث پيشرفت گواتر و کم کاري تيروئيد به علت مهار توليد هورمون تيروئيد مي شود.
لذا بورد غذا و تغذيه ي انيستيتوي پزشکي، حداکثر مقدار مجاز و سالم براي دريافت يد را به شرح زير اعلام کرده است که افراد نبايد بيش از اين مقدار يد مصرف کنند:
گروه سني
حداکثر مقدار مجاز
نوزادان 12 – 0 ماهه
تعيين نشده
کودکان 3 – 1 ساله
200 ميکروگرم در روز
کودکان 3 – 1 ساله
300 ميکروگرم در روز
نوجوانان 13 – 9 ساله
600 ميکروگرم در روز
جوانان 18 – 14 ساله
900 ميکروگرم در روز
بزرگسالان( مرد و زن)
1100ميکروگرم در روز
دوران بارداري کمتر از 18 سال
900 ميکروگرم در روز
دوران بارداري 50 – 19
1100 ميکروگرم در روز
دوران شيردهي کمتر از 18 سال
900 ميکروگرم در روز
دوران شيردهي 50 – 19 سال
1100 ميکروگرم در روز
مريم مراديان نيري- کارشناس تغذيه
منابع:
http://www.internethealthlibrary.com/DietandNutrition/Iodine
http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/factsheets/iodin
http://ezinearticles.com/?The-Nutritional-Health-Benefits-of-Iodine
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر